Istnienie Pana Boga (dowody) – językoznawstwo i ludoznawstwo

Przygodne świadectwa językoznawców i odkrywców o powszechności religii znajdują potwierdzenie w dziełach najsławniejszych etnologów i etnografów, traktujących tę rzecz naukowo.

Oto kilka zeznań najpierwszych na tym polu powag naukowych:

Roskoff, który zbadał szczepy, uchodzące jeszcze do niedawna za niereligijne, opierając się na tym, o czym sam się przekonał, powiada, że „dotąd nie znalazł nigdzie szczepu, nie posiadającego jakiejś religii”.

Prof. uniw. w Lipsku, Ratzel, w dziele swoim Vdlkerkunden oświadcza, iż „etnografia nie zna ludów bez religii”.
Słynny etnograf, prof. Peschel, podając wynik swoich długoletnich studiów, mówi: „Można śmiało zaprzeczyć twierdzeniu, jakoby się znalazł gdziekolwiek lud bez wyobrażeń religijnych”’*.

Max Muller pisze w Ursprung der Religion, że nie znaleziono człowieka, który by nie posiadał jakichś religijnych pojęć.

Tiele w swym dziele Einleintung in die Religionswissenschaft19 stwierdza, że „historia ludzkości wszystkich epok tak związana jest z religią, że każdy historyk musi się z tym liczyć i żaden z nich nie może religii lekceważyć. Twierdzenie, jakoby istniały szczepy bez religii, jest tylko wynikiem niedokładnych badań”.

Członek Akademii w Paryżu, de Quatrefages, w dziełach swych Uespece humaine20 oraz Les Pygnie es wyznaje: „Będąc obowiązany, jako prof etnologii, do badania wszystkich ras ludzkich, szukałem ateizmu (tj. niewiary w Boga), począwszy od narodów najniższych aż do najwyższych; lecz nie znalazłem go nigdzie, chyba tylko u jednostek. – Jeżeli gdzieś istnieje ateizm, to nie jako stan naturalny, ale tylko wyjątkowy”.

Podobne orzeczenie spotykamy nie tylko w dziełach katolików, ale i u wierzących protestantów, nawet u wielu liberałów, jak Reviłle, Heliwald, Caspari, zwłaszcza etnolog szkocki, Andrew Lang.

Andrew Lang, który sądził, że kult prawdziwego Boga rozwinął się z fałszywych wierzeń i praktyk religijnych, spostrzegł u zwolenników tej teorii przemilczanie tego, że nieraz zdarzało się odkrywcom napotykać ludy pierwotne, oddające cześć jednej najwyższej Istocie.

Szczególnie odkrycia Howitta, który w południowej Australii napotkał lud zupełnie pierwotny, a jednak posiadający wiarę w prawdziwego Boga, naprowadziły Langa na osobne studia w’ tym kierunku. W roku 1898 wydał on dzieło: O powstaniu religii (The Making ofReligion), wykazujące niesłuszność teorii Spencera i Tyłora. W powyższym dziele Lang jasno wykłada, że wiara w Stwórcę wszechrzeczy, tj. monoteizm, jest dawniejszy od politeizmu, tj. wielobóstwa, i że wielobóstwo jest tylko odstępstwem od wiary w jednego Boga.

Przeciw twierdzeniu, jakoby ludy pierwotne żyły w stanie półzwierzęcym i były niezdolne do przyjęcia Objawienia Bożego, wykazuje Lang całe szeregi ludów antropologicznie najdawniejszych, np. mieszkańców południowej Australii, wysp Andamańskich, afrykańskich Bantusów, Sudańczyków oraz szczepy północnej Ameryki – u których stwierdzono, że czciły jedną Istotę najwyższą jeszcze przed przybyciem Europejczyków a zwłaszcza misjonarzy. Również zauważył Lang, że przesadzone są wieści o półzwierzęcym stanie tych ludów. Jakkolwiek bowiem żyją one dotąd w warunkach zupełnie pierwotnych, umysłowo nie stoją niżej od innych późniejszych szczepów; przeciwnie, objawiają wiele uzdolnienia w sporządzaniu bardzo pomysłowych sprzętów, broni itp. Mniej także wśród nich zabobonów, aniżeli u ludów, do których dotarła już kultura.

Lang wykazuje, że u szczepów, uchodzących w etnologii za najdawniejsze na ziemi, pojęcie i cześć Istoty najwyższej występuje w formie daleko czystszej i prostszej, aniżeli u takich, które się już zetknęły z jakąś cywilizacją. Stwierdza, że pojęcia o Bogu u poszczególnych ludów wtedy były doskonalsze, kiedy kultura ich była pierwotniejsza. – To samo wykazuje ks. Chr. Pesch SI w dziele swym Der Gottesbegriff in den heidnischen Volkem des Altertums (1885).

W ogólności etnologia stwierdza – pisze sławny etnolog, prof. W. Schmidt – że w miarę, jak oddalamy się od najbardziej pierwotnych ludów, a zbliżamy do tych, które już osiągnęły pewien stopień kultury, spostrzegamy, iż wzrastają wśród nich pierwiastki pogańskie, które stopniowo coraz więcej przyćmiewają dawne czyste pojęcie i cześć Istoty najwyższej. Zawsze jednak, mimo największego zepsucia moralnego, któremu te ludy uległy, można u nich spotkać jeszcze ślady pierwotnej wiary w Istotę najwyższą.

Oto wynik rzetelnych badań, obalający błędne teorie Spencera, Tylora i Wundta. Zatem:

1. Nieprawdą jest, jakoby wiara w jednego prawdziwego Boga rozwinęła się stopniowo z pogaństwa, bo gdyby tak było, wielobóstwo musiałoby być wszędzie, bez wyjątku, tym bardziej rozwinięte, im niższy byłby stopień kultury danego ludu; a rzecz ma się przeciwnie.
2. Nieprawdą jest, iżby ludzkość była niezdolna do wytworzenia sobie pojęcia o Bogu. Przeciwnie – fakt, że zupełnie czyste pojęcie Istoty najwyższej spotykamy u ludów, które się jeszcze nie zetknęły z żadną kulturą (w naszym rozumieniu), jest najlepszym dowodem, iż przekonanie o istnieniu Boga i skłonność do religijności nie są sztucznym wytworem kultury, z zewnątrz narzuconym ludzkości, ale świadczą o prawdzie, która się każdemu myślącemu sama nasuwa. Stąd każdy, idąc za skłonnością swojej natury, dojść może do tej prawdy drogą własnego rozumowania .

   Przekonanie o istnieniu Boga jest zatem powszechne całemu ogółowi ludzkości i sięga najdawniejszych czasów.

   Takie przekonanie powszechne, czyli zawsze i wszędzie istniejące – to głos powszechny rozumnej natury ludzkiej – a przeto głos to nieomylny i wyraz tej odwiecznej prawdy, że Bóg istnieje. Gdyby bowiem cała ludzkość zawsze i wszędzie z natury swej myliła się, gdyby się zwodziła i oszukiwała przez wieki, musielibyśmy w ogóle wyrzec się możności poznania jakiejkolwiek prawdy. – Gdyby rozum, który ma nas prowadzić do poznania prawdy, stale człowieka zwodził i to w rzeczach dla każdego najważniejszych i najbliżej go obchodzących – nie byłby środkiem do poznania prawdy, nie posiadałby zdolności rozróżnienia prawdy od błędu. A przecież ten rozum nie jest tak niedołężny, bo doświadczenie uczy, że nie tylko z natury swej dąży do poznania prawdy, ale codziennie przy jego pomocy wiele prawd sobie przyswajamy.

   Wprawdzie ludzką rzeczą jest mylić się, ale każda pomyłka jest:

   a) albo błędem jednostki, lub pewnej grupy ludzi – ale nie błędem całej ludzkości;
   b) albo pomyłką chwilową, popełnioną wskutek niedostatecznego rozpatrzenia się w sprawie, lub, gdy idzie o zjawiska zewnętrzne, nieraz spowodowaną brakiem odpowiedniej nauki, lub brakiem przyrządów potrzebnych do zbadania rzeczy;
   c) niekiedy własne zmysły nas łudzą, przedstawiając rzecz inaczej; tak to było np. w sprawie pozornego obrotu słońca wkoło ziemi;
   d) albo wreszcie, namiętność może serce człowieka do tego stopnia zaślepić, że wola jego uznaje za godziwe to, co jej na razie schlebia; stąd zemsta uchodziła nieraz za rzecz dozwoloną.

   Jednakże zawsze wcześniej czy później możemy poznać przyczynę naszego błędu i przekonać się, że nie wyniknął z wadliwości natury rozumu ludzkiego, ale z powodów zewnętrznych, nie mających nic wspólnego z rozumem człowieka.

   Tymczasem co do powyższego przekonania o istnieniu Boga pomyłki podobne są wykluczone. Albowiem:

   a) przekonanie o istnieniu Boga znajdujemy nie tylko u niektórych ludów, ale w ogóle u wszystkich – bez wyjątku;
   b) przekonanie to nie jest chwilowe, ale stałe – tak dawne, jak ludzkość;
   c) nie idzie tu o stwierdzenie jakiegoś fizycznego zjawiska, ale o prawdę, do której poznania dochodzimy samym rozumem; zatem przekonanie o istnieniu Boga nie może być wypływem złudzenia zmysłów, albowiem Bóg, jako istota duchowa, nie może być dostrzeżony przez zmysły;
   d) wreszcie, to przeświadczenie nie pochodzi z jakiejś nieposkromionej, niskiej namiętności serca, bo idea świętego i sprawiedliwego Boga nie schlebia zaślepiającym namiętnościom, ale jest im przeciwna; dlatego też wszelkie złe skłonności chciałyby w człowieku zatrzeć myśl o Bogu.

   Skoro zatem przekonanie o istnieniu Boga nie mogło w człowieku powstać wskutek oszukania rozumu przez zmysły, ani nie wytworzyła go wola, zaślepiona niską namiętnością – widać, że istnienie Stwórcy, który dobrych nagradza, a złych karze, jest prawdą tak jasną i nasuwającą się samą przez się, że wystarczy mieć zdrowy rozum i niezwyrodniałe serce, aby ją uznać.

   Toteż powszechny głos wszystkich ludów – które zresztą co do innych prawd najbardziej się między sobą różnią, a na tę jedną, najważniejszą, jednomyślnie się zgadzają – jest najlepszym dowodem, że istnienie Boga jest prawdą dla rozumu ludzkiego zasadniczą. Zatem rozum człowieka sprzeciwiałby się sam sobie, gdyby tej prawdy nie uznał.

   Niegdyś pisał Cycero: „To, w czym natura wszystkich ludzi się zgadza, koniecznie musi być prawdą” – to samo powtarza książę teologów, św. Tomasz z Akwinu: „Niemożliwe jest, aby to było fałszywe, na co wszyscy ludzie powszechnie się zgadzają” . Dlatego wybitny angielski badacz historii religii Max Muller, powiada w swym dziele: „Dowód istnienia Boga, opierający się na zgodnym świadectwie wszystkich Indów, nie tylko nigdy nie został, ale nie może być obalony; wobec tego dowodu, wszelkie inne dowody istnienia Boga zupełnie są zbyteczne” .