Upadek mój wielki moimi oczyma
Upadek dmuchawca gdy Bóg mnie podtrzyma
Trud wielki przede mną gdy o nim pomyślę
Nie znajdę go wcale gdy czuję, żeś przy mnie

Brak sensu w mych ruchach, spojrzeniu i słowie
Są wszystkim co dobre gdy Przezeń coś robię
Bez smaku pokarmy, bez dźwięku przyroda
Gdy w grzechu skąpany odchodzę od Boga

Lecz jedno wystarczy w mym sercu pragnienie
Byś w łasce Swej obmył najgorsze splamienie.
Dlatego cokolwiek, gdziekolwiek i zawżdy
Pozostań i ratuj bo sam jestem żadnym.

Opowieści pielgrzyma” są dziełem anonimowym. Nie wiadomo, czy są tylko stylizowane na jednolitą opowieść, czy też stanowią zapis relacji konkretnego pielgrzyma (ros. странник), jakich wielu przemierzało w XIX wieku drogi Rosji.

Pierwsze wydanie książki, zawierające cztery opowiadania, ukazało się w Kazaniu w 1870 roku (według niektórych publikacji w 1865), opracowane przez Paisjusza, igumena tamtejszego Monasteru św. Michała Archanioła i miało jeszcze trzy kolejne edycje. Drugą, uzupełnioną i poprawioną wersję, wzorcową dla kolejnych wydań i przekładów, przygotował w 1884 roku biskup tambowski Teofan Pustelnik, tłumacz „Filokalii” na rosyjski. Dodał on do opowieści wybór tekstów patrystycznych związanych z Modlitwą Jezusową pod tytułem „Trzy klucze do skarbca modlitwy wewnętrznej”.

W 1911 roku, w nowym wydaniu powstającym pod kierownictwem biskupa wołogodzkiego Nikona, dodano jeszcze część II, zawierającą trzy dodatkowe opowiadania, znalezioną w dokumentach zmarłego starca Ambrożego z Optiny, która ma charakter bardziej teoretyczny. Kolejne wydania rosyjskie, z poprawkami, ukazywały się we Francji w 1930, 1933, 1948, 1989 i 1991 roku[6]. Opowieści pielgrzyma były także wydawane w radzieckim samizdacie. Wydanie krytyczne oryginalnego tekstu datowanego na 1859 rok, które opracował w XXI wieku Alexis Pentkovski, ukazało się we Francji w 2013 roku.

Dzięki prostocie i przystępności książka bardzo szybko zyskała ogromną popularność i została przetłumaczona na wiele języków, głównie w drugiej połowie XX wieku. Pierwsze przekłady to: niemiecki w 1925 (Reinold von Walter) i angielski w 1931 roku (Reginald Michael French). Niektóre edycje zawierają tylko cztery pierwsze opowiadania, inne siedem, a niektóre także dodatek patrystyczny. Po polsku po raz pierwszy opublikowana w 1988 roku w Poznaniu, w wersji z siedmioma opowiadaniami (kolejne wydania: 1993, 1999, 2005 oraz 2011.

I pomyśleć, że niegdyś Rosja tak bardzo żyła Chrystusem …